Memahami Kaya: Satu Ukuran Sensitiviti dalam Sistem

Kaya ialah ukuran sensitiviti sistem terhadap perubahan dalam input atau parameternya. Ia ditakrifkan sebagai nisbah perubahan dalam output sistem kepada perubahan dalam inputnya. Dalam erti kata lain, ia mengukur berapa banyak output sistem berubah apabila input diubah.

Konsep kaya mula diperkenalkan oleh pakar kawalan kualiti Jepun, Dr. Genichi Taguchi, pada tahun 1960-an. Beliau membangunkan kaedah untuk mengukur dan mengoptimumkan sensitiviti sistem menggunakan konsep kaya. Kaedah ini, dikenali sebagai kaedah Taguchi, digunakan secara meluas dalam kawalan kualiti dan pengoptimuman proses dalam pelbagai industri.

Kaya dikira seperti berikut:

Kaya = (ΔY / ΔX)

dimana ΔY ialah perubahan dalam output sistem dan ΔX ialah perubahan dalam input. Simbol "Δ" mewakili perubahan dalam pembolehubah.

Sebagai contoh, jika kita mempunyai sistem dengan input x dan output y, dan kita ingin tahu berapa banyak perubahan output apabila input diubah dengan jumlah tertentu, kita boleh mengira kaya seperti berikut:

Kaya = (y2 - y1) / (x2 - x1)

di mana y1 dan y2 ialah output untuk dua nilai input yang berbeza (x1 dan x2), masing-masing.

Nilai kaya memberitahu kita berapa banyak perubahan output untuk setiap perubahan unit dalam input. Nilai kaya yang tinggi menunjukkan bahawa output sangat sensitif terhadap perubahan dalam input, manakala nilai kaya yang rendah menunjukkan bahawa output kurang sensitif terhadap perubahan dalam input.

Kaya boleh digunakan dalam pelbagai aplikasi seperti:

1. Pengoptimuman proses: Dengan memahami sensitiviti proses kepada input yang berbeza, kami boleh mengoptimumkan proses untuk mencapai prestasi yang lebih baik atau mengurangkan kebolehubahan.
2. Kawalan kualiti: Kaya boleh digunakan untuk memantau kualiti produk atau perkhidmatan dengan mengukur sensitiviti outputnya kepada perubahan dalam input.
3. Reka bentuk eksperimen: Kaya boleh digunakan untuk mereka bentuk eksperimen yang dioptimumkan untuk kepekaan dan ketepatan.
4. Analisis risiko: Kaya boleh digunakan untuk menilai risiko sistem atau proses dengan mengukur sensitiviti outputnya kepada perubahan dalam input.

Secara ringkasnya, kaya ialah ukuran kepekaan sistem terhadap perubahan dalam input atau parameternya, dan ia dikira sebagai nisbah perubahan dalam output kepada perubahan dalam input. Ia boleh digunakan dalam pelbagai aplikasi seperti pengoptimuman proses, kawalan kualiti, reka bentuk eksperimen dan analisis risiko.