Memahami Stratifikasi: Jenis, Akibat dan Persimpangan

Stratifikasi merujuk kepada susunan hierarki individu atau kumpulan dalam masyarakat berdasarkan pelbagai faktor seperti pendapatan, pendidikan, pekerjaan, bangsa, jantina, dan penunjuk status sosial yang lain. Ia adalah cara sistematik untuk mengatur individu atau kumpulan mengikut akses mereka kepada sumber, kuasa, dan prestij. Stratifikasi boleh diperhatikan dalam semua masyarakat, tanpa mengira sistem politik atau ekonomi mereka.
2. Apakah jenis stratifikasi yang berbeza ?
Terdapat beberapa jenis stratifikasi, termasuk:
a) Susunan kasta : Ini adalah sistem hierarki sosial yang tegar dan turun-temurun, di mana orang dilahirkan dalam kumpulan sosial tertentu dan tidak boleh mengubah status mereka. Contoh stratifikasi kasta boleh dilihat di India dan negara Asia Selatan yang lain.
b) Stratifikasi kelas : Ini berdasarkan faktor ekonomi seperti pendapatan, kekayaan, dan pekerjaan. Rakyat dikelompokkan mengikut kedudukan ekonomi mereka, dengan mereka yang memiliki alat pengeluaran (borjuasi) di bahagian atas, dan mereka yang tidak (proletariat) di bahagian bawah. Contoh stratifikasi kelas boleh dilihat dalam masyarakat kapitalis seperti Amerika Syarikat dan Eropah.
c) Stratifikasi status : Ini berdasarkan penunjuk status sosial seperti pendidikan, pekerjaan, dan latar belakang keluarga. Orang ramai dikelompokkan mengikut tahap prestij dan penghormatan mereka. Contoh stratifikasi status boleh dilihat dalam semua masyarakat, tanpa mengira sistem politik atau ekonomi mereka.
d) Stratifikasi kuasa : Ini berdasarkan pengagihan kuasa dan pengaruh dalam sesebuah masyarakat. Mereka yang memegang jawatan kuasa dan kawalan (seperti ahli politik, CEO, dan elit lain) berada di atas, manakala mereka yang tidak mempunyai banyak kuasa atau pengaruh berada di bawah.
3. Apakah akibat daripada stratifikasi ?
Stratifikasi mempunyai beberapa akibat kepada individu dan masyarakat, termasuk:
a) Ketaksamaan : Stratifikasi mewujudkan akses yang tidak sama rata kepada sumber, peluang dan keistimewaan sosial, yang membawa kepada ketaksamaan dalam kesihatan, pendidikan dan hasil ekonomi.
b) Sosial mobiliti : Stratifikasi boleh mengehadkan mobiliti sosial, menyukarkan individu untuk naik atau turun tangga sosial berdasarkan merit atau keadaan mereka.
c) Dinamika kuasa : Stratifikasi boleh mewujudkan ketidakseimbangan kuasa antara kumpulan yang berbeza dalam masyarakat, yang membawa kepada diskriminasi, prejudis , dan konflik.
d) Pembiakan budaya : Stratifikasi boleh mengekalkan nilai budaya dan kepercayaan yang mengukuhkan status quo, menyukarkan kumpulan terpinggir untuk mencabar struktur kuasa yang dominan.
4. Bagaimanakah stratifikasi bersilang dengan faktor sosial yang lain ?
Stratifikasi bersilang dengan faktor sosial lain seperti bangsa, jantina, seksualiti dan ketidakupayaan dalam cara yang kompleks. Contohnya:
a) Intersectionality : Pengalaman individu dan kumpulan dibentuk oleh pelbagai bentuk stratifikasi, seperti kelas, kasta dan status. Intersectionality mengakui bahawa orang mempunyai pelbagai identiti dan pengalaman yang bersilang untuk menghasilkan hasil yang unik.
b) Stratifikasi gender : Wanita dan kumpulan terpinggir lain mungkin menghadapi halangan tambahan untuk kemajuan berdasarkan jantina mereka atau aspek identiti mereka yang lain. Sebagai contoh, wanita mungkin kurang diwakili dalam pekerjaan bergaji tinggi dan jawatan kepimpinan kerana berat sebelah dan diskriminasi jantina.
c) Stratifikasi dan kesihatan : Orang daripada latar belakang sosioekonomi rendah mungkin kurang mendapat akses kepada penjagaan kesihatan, makanan sihat dan sumber lain yang penting untuk kesihatan yang baik. Ini boleh mengekalkan jurang kesihatan dan mengehadkan mobiliti sosial.
5. Bagaimana kita boleh menangani stratifikasi ?
Menangani stratifikasi memerlukan pendekatan pelbagai aspek yang merangkumi:
a) Pendidikan dan kesedaran : Meningkatkan kesedaran tentang kewujudan dan akibat stratifikasi boleh membantu mencabar ideologi dominan dan menggalakkan perubahan sosial.
b) Campur tangan dasar : Kerajaan boleh melaksanakan dasar seperti percukaian progresif, tindakan afirmatif, dan program kebajikan sosial untuk mengurangkan ketidaksamaan dan menggalakkan mobiliti sosial.
c) Tindakan kolektif : Kumpulan tersusun seperti kesatuan pekerja, organisasi masyarakat, dan kumpulan advokasi boleh menggerakkan individu dan komuniti untuk mencabar status quo dan menolak untuk perubahan.
d) Transformasi budaya : Nilai dan kepercayaan budaya yang mencabar yang mengekalkan stratifikasi memerlukan komitmen jangka panjang terhadap keadilan sosial dan hak asasi manusia. Ini boleh melibatkan mempromosikan nilai dan amalan alternatif yang mengutamakan kesaksamaan, keadilan dan maruah manusia.