De Jacobitische beweging: een historisch overzicht

Jacobitisme was een politieke beweging in Schotland en Engeland die het herstel van de Stuart-dynastie op de Britse troon steunde. De beweging dankt zijn naam aan koning James II, die in 1688 werd afgezet en vervangen door Willem III en Mary II. Jacobieten probeerden de Stuarts weer aan de macht te brengen en de Glorious Revolution, die het protestantisme tot de officiële religie van Engeland en Schotland had gemaakt, omver te werpen. De Jacobitische beweging had zijn wortels in de politieke en religieuze spanningen van het einde van de 17e eeuw. Koning James II, een katholiek, kreeg gedurende zijn regeringsperiode te maken met tegenstand van het Engelse parlement en het protestantse establishment. Toen hij tijdens de Glorious Revolution werd afgezet, zagen veel katholieken en episcopalen in Schotland en Engeland hem als een martelaar en schaarden zich achter zijn zaak. De Jacobitische opstanden van 1715 en 1745 waren de belangrijkste pogingen om de Stuarts weer aan de macht te brengen. De eerste opstand, geleid door John Erskine, graaf van Mar, werd verslagen in de Slag bij Sheriffmuir in 1715. De tweede opstand, geleid door Charles Edward Stuart, bekend als Bonnie Prince Charlie, was succesvoller: de Jacobieten veroverden Edinburgh en wonnen. verschillende veldslagen voordat ze werden verslagen in de Slag bij Culloden in 1746. Ondanks hun militaire successen slaagden de Jacobieten er uiteindelijk niet in hun doelen te bereiken. De Act of Proscription die in 1746 werd aangenomen, maakte het illegaal om de Stuart-zaak te steunen, en veel Jacobieten werden gedwongen in ballingschap te gaan of geëxecuteerd vanwege hun betrokkenheid. De beweging nam aan het einde van de 18e eeuw af, hoewel sommige Jacobitische sympathieën in Schotland tot de 19e eeuw bleven bestaan. Tegenwoordig wordt het Jacobitisme vooral herinnerd als een historisch fenomeen, waarbij veel locaties en monumenten die verband houden met de beweging bewaard zijn gebleven als cultureel erfgoed. De Jacobitische opstanden worden vaak geromantiseerd in de populaire cultuur, vooral in de Schotse literatuur en muziek, waar ze worden afgeschilderd als een heroïsche strijd voor onafhankelijkheid en religieuze vrijheid.