Plutonen begrijpen: vorming, typen en geologische betekenis

In de geologie is een pluton een grote hoeveelheid stollingsgesteente die ontstaat wanneer magma afkoelt en stolt onder het aardoppervlak. Plutonen zijn te vinden in een verscheidenheid aan geologische omgevingen, waaronder bergketens, vulkanische bogen en continentale kloven. De term 'pluton' werd aan het einde van de 19e eeuw geïntroduceerd door de Britse geoloog John Wesley Judd en is afgeleid van het Griekse woord ‘ploutos’, wat ‘rijkdom’ betekent. Deze naam weerspiegelt het feit dat plutons vaak rijk zijn aan waardevolle mineralen zoals goud, koper en tin. Plutonen kunnen veel verschillende vormen aannemen, afhankelijk van de omstandigheden waaronder ze ontstonden. Enkele veel voorkomende soorten plutons zijn:

1. Batholieten: Dit zijn grote, plaatachtige lichamen van stollingsgesteente die ontstaan wanneer magma zich gedurende een lange periode op één enkele locatie ophoopt. Batholieten kunnen honderden of zelfs duizenden vierkante kilometers groot zijn.
2. Dijkzwermen: dit zijn reeksen smalle, tabelvormige lichamen van stollingsgesteente die ontstaan wanneer magma in reeds bestaande rotsen injecteert en snel afkoelt. Dijkzwermen zijn te vinden in een verscheidenheid aan geologische omgevingen, waaronder breukzones en vulkanische bogen. Opdringerige dorpels: dit zijn platte, plaatachtige lichamen van stollingsgesteente die ontstaan wanneer magma in reeds bestaande rotsen injecteert en een depressie of breuk opvult. Opdringerige drempels zijn te vinden in een verscheidenheid aan geologische omgevingen, waaronder bergketens en continentale kloven. Plutonen met complexe geometrie: dit zijn plutonen met complexe vormen en structuren, vaak als gevolg van de interactie van meerdere magmabatches of de beweging van tektonische krachten. Voorbeelden hiervan zijn plutons met onregelmatige vormen, gevouwen of gescheurde structuren, of meerdere fasen van stollingsactiviteit. Over het geheel genomen zijn plutons belangrijke geologische kenmerken die waardevolle inzichten kunnen verschaffen in de geschiedenis van de aarde, inclusief informatie over tektonische processen, magmatische activiteit en de evolutie van de aarde. Aardkorst.