Plütonları Anlamak: Oluşumu, Türleri ve Jeolojik Önemi

Jeolojide plüton, magmanın Dünya yüzeyinin altında soğuyup katılaşmasıyla oluşan büyük bir magmatik kaya kütlesidir. Plütonlar, dağ sıraları, volkanik yaylar ve kıtasal yarıklar dahil olmak üzere çeşitli jeolojik ortamlarda bulunabilir.

"Plüton" terimi, 19. yüzyılın sonlarında İngiliz jeolog John Wesley Judd tarafından ortaya atılmıştır ve Yunanca kelimeden türetilmiştir. "zenginlik" anlamına gelen "ploutos". Bu isim, plütonların genellikle altın, bakır ve kalay gibi değerli mineraller açısından zengin olduğu gerçeğini yansıtmaktadır.

Plütonlar, oluştukları koşullara bağlı olarak birçok farklı form alabilirler. Bazı yaygın plüton türleri şunlardır:

1. Batolitler: Magmanın uzun bir süre boyunca tek bir yerde birikmesiyle oluşan büyük, tabaka benzeri magmatik kaya kütleleridir. Batolitlerin büyüklüğü yüzlerce, hatta binlerce kilometrekare olabilir.
2. Dike sürüleri: Bunlar, magmanın önceden var olan kayalara enjekte edilmesi ve hızla soğumasıyla oluşan, magmatik kayaların dar, tabular gövdeleri dizisidir. Dike sürüleri, yarık bölgeleri ve volkanik yaylar da dahil olmak üzere çeşitli jeolojik ortamlarda bulunabilir.
3. Müdahaleci eşikler: Bunlar, magmanın önceden var olan kayalara enjekte edilmesi ve bir çöküntü veya kırılmayı doldurmasıyla oluşan düz, levha benzeri magmatik kaya gövdeleridir. Müdahaleci eşikler, dağ sıraları ve kıtasal yarıklar da dahil olmak üzere çeşitli jeolojik ortamlarda bulunabilir.
4. Karmaşık geometriye sahip plütonlar: Bunlar, genellikle çoklu magma yığınlarının etkileşimi veya tektonik kuvvetlerin hareketi nedeniyle karmaşık şekillere ve yapılara sahip olan plütonlardır. Örnekler arasında düzensiz şekillere sahip plütonlar, kıvrımlı veya faylı yapılar veya birden fazla magmatik aktivite aşaması yer alır. Yerkabuğu.